Eigendomsvoorbehoud bij geleverde goederen – wat is de meerwaarde?

Het is bij de meeste leveranciers van roerende zaken wel bekend dat een eigendomsvoorbehoud één van de belangrijkere onderdelen van hun algemene verkoopvoorwaarden is. Op die manier blijft tenslotte de eigendom van de geleverde goederen bij de leverancier tot het moment dat de facturen betaald zijn. Maar wat is nu precies de meerwaarde van zo’n eigendomsvoorbehoud en wat zijn de valkuilen waar het in praktijk vaak misgaat?

Als er geen algemene voorwaarden tussen leverancier en afnemer gelden
De hoofdregel is dat als er geen eigendomsvoorbehoud is afgesproken tussen leverancier en afnemer, bij de levering van de goederen de eigendom hiervan automatisch overgaat naar de koper, ook al zijn deze nog niet betaald. U bent dus na de levering geen eigenaar meer van die goederen!

Dit lijkt misschien niet logisch, maar het heeft wel verstrekkende gevolgen: in feite kan de koper gewoon zijn eigendom (lees: “uw” goederen) blijven doorverkopen, ook als hij u niet of te laat betaald. Kortom, het advies is om standaard met uw afnemers een eigendomsvoorbehoud af te spreken. De meest gebruikelijke manier is om dit in de algemene voorwaarden te regelen.

Wat zijn de valkuilen bij een eigendomsvoorbehoud?
Het afspreken van een eigendomsvoorbehoud lijkt op het eerste oog misschien eenvoudig, maar er zijn toch wel wat zaken waarop gelet moet worden. Om te beginnen zal het eigendomsvoorbehoud duidelijk tussen verkoper en afnemer worden overeengekomen. Zoals gezegd gebeurt dit meestal via de algemene voorwaarden. Maar alleen met het opnemen ervan in uw voorwaarden bent u er nog niet. Allereerst zal de toepasselijkheid van de voorwaarden moeten zijn overeengekomen tussen beide partijen en er is ook nog voor de afnemer een mogelijkheid om na het sluiten van de overeenkomst de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden te vernietigen. Dit kan namelijk als hij niet inhoudelijk bekend was met die algemene voorwaarden. Soms gelden er in het buitenland ook nog specifieke eisen alvorens je het eigendomsvoorbehoud tegen bepaalde partijen (zoals een verhuurder) kunt inroepen. Alsof dit alles nog niet ingewikkeld genoeg is zijn er ook nog verschillende soorten van eigendomsvoorbehoud (uitgebreid en beperkt) en in het buitenland zijn er soms ook nog weer varianten mogelijk (zoals een verlengd eigendomsvoorbehoud in Duitsland of België) die we in Nederland niet kennen.

Bij dit alles dient niet vergeten te worden dat veelal een beroep op een eigendomsvoorbehoud in praktijk pas wordt gedaan als de afnemer in grote financiële problemen zit of zelfs failliet is. In dat laatste geval zal ten aanzien van de curator, die meestal ook advocaat is, het eigendomsvoorbehoud moeten worden afgedwongen. Het spreekt voor zich dat u dan met de juiste juridische argumenten moet komen, deze worden immers door de curator getoetst!

Een voorbeeld uit de praktijk
Aan de hand van een praktijkvoorbeeld zullen we het bovenstaande nog verder proberen te verduidelijken.

Het Nederlandse Modebedrijf Fashion gaat aan een afnemer in Nederland een partij kleding leveren. Om het risico voor de leverancier te beperken wordt een eigendomsvoorbehoud afgesproken zoals dat standaard in de algemene verkoopvoorwaarden is opgenomen.

Een paar weken na de levering gaat de afnemer failliet, de kleding is nog niet betaald. Modebedrijf Fashion vraagt aan de curator van de afnemer om de goederen te retourneren, want er rust tenslotte een eigendomsvoorbehoud op. De curator geeft echter tot de teleurstelling van Modebedrijf Fashion aan dat hij het eigendomsvoorbehoud niet erkent omdat alleen op de facturen van Modebedrijf Fashion naar de algemene voorwaarden wordt verwezen (en dus niet op de order(bevestiging)) en de afnemer ook nooit een exemplaar van die algemene voorwaarden heeft ontvangen. De vordering van Modebedrijf Fashion kan wel geplaatst worden op de lijst van concurrente schuldeisers, maar het vooruitzicht is dat die geen uitkering uit het faillissement zullen ontvangen. Spijtig, want met een geldig en goed geformuleerd eigendomsvoorbehoud had Modebedrijf Fashion de nog aanwezige goederen terug kunnen krijgen of een vergoeding voor de tijdens faillissement verkochte goederen.

En hoe zit dat met de WHOA?
De Wet Homologatie Onderhands Akkoord is sinds januari 2021 in werking getreden en bevat de spelregels voor een schuldenaar die in financiële problemen zit om een voorstel voor een akkoord aan zijn schuldeisers aan te bieden. Dit voorstel kan -zo nodig- via de rechter afgedwongen worden, mits aan alle voorwaarden van de regeling is voldaan. Als het akkoord definitief wordt, wordt de resterende schuld kwijtgescholden. Belangrijk om te weten is dat schuldeisers met een rechtsgeldig eigendomsvoorbehoud in een andere schuldeisersgroep moeten worden ingedeeld dan de concurrente schuldeisers zonder eigendomsvoorbehoud. Normaal gesproken zal de groep met eigendomsvoorbehoud dus een hoger aanbod krijgen dan diegenen zonder eigendomsvoorbehoud.

Kredietverzekering en financiering
Naast dat een eigendomsvoorbehoud uw rechtspositie enorm versterkt, werkt een eigendomsvoorbehoud ook schadebeperkend. Dat is precies de reden waarom kredietverzekeraars een rechtsgeldig eigendomsvoorbehoud verplichten in hun polissen als onderdeel van algemene verkoopvoorwaarden. Daarnaast zullen (werkkapitaal)financiers dit ook als voorwaarde stellen.

Conclusie
Het is belangrijk om u goed te laten informeren hoe u uw eigendomsvoorbehoud het beste kunt formuleren en op welke manier u het maximaal kunt inzetten. Dit geldt niet alleen in Nederland, maar ook als u internationaal zakendoet. Als u een kredietverzekering heeft zal de kredietverzekeraar ook als voorwaarde stellen dat u een rechtsgeldig en goed geformuleerd eigendomsvoorbehoud met uw afnemers overeenkomt. Modint Credit & Finance kan u daarbij helpen en staat u graag met raad en daad bij om te zorgen dat u maximaal profijt hebt van een goed geformuleerd eigendomsvoorbehoud.